Choroba Perthesa u dziecka – objawy i leczenie jałowej martwicy główki kości udowej

Choroba Perthesa (Legga-Calvego-Perthesa) objawia się najczęściej u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Po jej odpowiednio szybkim zdiagnozowaniu można zapobiec trwałemu uszkodzeniu stawu biodrowego, dlatego tak istotna jest obserwacja maluchów i reagowanie na zgłaszane przez nie dolegliwości. W tym artykule tłumaczymy, na czym dokładnie polega jałowa martwica kości udowej, jakie daje objawy i jak postępować, gdy zostanie wykryta u dziecka.

Czym jest choroba Perthesa?

Jałowa martwica głowy kości udowej, czyli choroba Perthesa to problem, który diagnozowany jest głównie u dzieci w wieku 4-8 lat. Co ciekawe, chorobę stwierdza się częściej u chłopców niż u dziewczynek.
Przyczyna choroby Perthesa nie została jednoznacznie ustalona, jednak podejrzewa się, że jej powodem może być niedokrwienie aktywnych metabolicznie elementów chrząstki nasadowej kości udowej, które odpowiadają za jej wzrost. Nieprawidłowości w obrębie budowy naczyń krwionośnych mogą prowadzić do martwicy głowy kości udowej.

Choroba Perthesa – objawy

W prędkim diagnozowaniu choroby Perthesa u dziecka ogromną rolę odgrywa rodzicielska czujność. Wiele objawów schorzenia łatwo przeoczyć, dlatego warto obserwować malucha i od razu reagować na zgłaszane przez niego kłopoty.
Do głównych objawów choroby Perthesa zaliczają się:

• • Utykanie – zwykle poprzedza ono pojawienie się dolegliwości bólowych. Rodzic powinien zwracać baczną uwagę na sposób, w jaki jego dziecko się porusza.

• • Ból pojawiający się w pachwinie, okolicy biodra lub stawie kolanowym (oba stawy mają wspólne unerwienie),

• • Ograniczona ruchomość w stawie biodrowym,

• • Ograniczenia w odwodzeniu i rotacji jednej nogi,

• • Wyszczuplenie jednego z pośladków,

• • Rzadziej: obrzęk, zaczerwienienie skóry w okolicy biodra.

Choroba ma charakter samoograniczający i kończy się ostatecznie wyzdrowieniem. Jednak ze względu na postępujące zniekształcenie głowy i szyjki kości udowej często prowadzi do przedwczesnego wystąpienia zmian zwyrodnieniowych w stawie biodrowym.

Choroba może prowadzić do trwałej utraty kulistego kształtu głowy kości udowej. Długoterminowe badania wykazały, że chociaż deformacja głowy kości udowej jest względnie dobrze tolerowana zaraz po wyzdrowieniu i w latach późniejszych, to u ponad połowy chorych po pięćdziesiątym roku życia pojawiają się zmiany zwyrodnieniowe stawu biodrowego.

Diagnoza choroby Perthesa u dzieci – rola rodziców i ortopedów dziecięcych

Jak już wspomnieliśmy, najistotniejszym czynnikiem w diagnozie choroby Perthesa jest szybkie dostrzeżenie problemu przez rodziców dziecka oraz konsultacja z ortopedą. Prędko odkryta choroba pozwoli na wdrożenie leczenia, które zatrzyma jej postęp i zminimalizuje ryzyko pojawienia się innych schorzeń bioder w przyszłości.

Pierwsze zmiany wywoływane przez chorobę Perthesa mogą, lecz nie muszą być widoczne w badaniu RTG. Zwykle po pierwszym badaniu rentgenowskim zleca się jego powtórzenie po 3 miesiącach. Dodatkową pomocą w postawieniu diagnozy okaże się rezonans magnetyczny.
Osoby, które w dzieciństwie przeszły chorobę Perthesa, są narażone na konsekwencje w wieku dorosłym, dlatego nawet po pozytywnie zakończonym leczeniu warto zachować odpowiednią czujność. Jednak nierzadkie są powroty nawet do aktywności sportowej po dobrze poprowadzonym leczeniu.

Choroba Perthesa – leczenie

Metody leczenia choroby Perthesa dobiera się stosownie do stopnia jej zaawansowania, jak również wieku dziecka. Najczęściej stosuje się leczenie rehabilitacyjne oraz ćwiczenia, których celem jest poprawa zakresu ruchu i zwiększenie stabilności kości udowej w panewce.

Choroba Perthesa – fizjoterapia

W lżejszych przypadkach lekarz ortopeda zaleca najczęściej fizjoterapię, której celem jest zastopowanie zmian wywołanych przez chorobę Perthesa – ćwiczenia pozwalające na zwiększenie ruchomości kości i różne metody odciążania biodra dają satysfakcjonujące efekty. Zależnie od ośrodka zaleca się ograniczenie chodzenia lub chodzenie z odciążeniem. Stosowane są również wyciągi kamaszowe i leczenie w odwiedzeniu. W zaawansowanych formach choroby konieczne może okazać się leczenie operacyjne. Stosuje się je m.in. w razie wystąpienia silnego przykurczu mięśni przywodzicieli czy dyslokacji stawu.

Warto pamiętać, że im wcześniej dziecko zostanie objęte leczeniem choroby Perthesa, tym jego efekty okażą się lepsze i trwalsze. Dzieci, które rozpoczęły leczenie w starszym wieku, mogą borykać się z utrwaloną deformacją kości udowej, co może doprowadzić do zwyrodnienia stawu w późniejszych latach.

Czy chorobie Perthesa u dzieci można zapobiegać?

Niestety, do tej pory nie ustalono, w jaki sposób można uchronić dziecko przed jałową martwicą kości udowej. Rodzice powinni pamiętać o regularnym wykonywaniu badań bilansowych u dzieci. W trakcie badania lekarz ocenia stan narządów ruchu i w razie podejrzenia choroby Perthesa może skierować dziecko na konsultację ortopedyczną. 

Choroba Perthesa – specjalista ortopedii dziecięcej dla Twojego dziecka

Jeśli zauważasz u swojej pociechy jakiekolwiek dolegliwości, które mogłyby świadczyć o chorobie stawu biodrowego, nie bagatelizuj ich – tutaj czas działania ma niebagatelne znaczenie! W Gustav Children’s Clinic Twoim dzieckiem zajmą się profesjonalni ortopedzi dziecięcy, którzy starannie przebadają biodra, a w razie wykrycia schorzenia pomogą zaplanować skuteczne leczenie malca.

Podsumowanie

Choroba Perthesa, znana również jako jałowa martwica głowy kości udowej, to stan, który wpływa na staw biodrowy dzieci, najczęściej w wieku od 4 do 8 lat, i powoduje przejściowe zaburzenie dopływu krwi do głowy
kości udowej. Efektem tego jest martwica kości, której następstwem może być trwałe uszkodzenie stawu biodrowego. Leczenie choroby Perthesa jest zwyklezachowawcze i ma na celu utrzymanie jak największej ruchomości w stawie biodrowym oraz minimalizację bólu, najczęściej za pomocą odciążania i fizjoterapii. W niektórych, cięższych przypadkach, może być konieczna operacja w celu poprawy anatomii stawu i zmniejszenia objawów. Jeśli wystepują dolegliwości bólowe u dziecka w okolicach stawu biodrowego lub kolanowego bądź utykanie i inne jednostronne zmiany, należy się zgłosić do ortopedy dziecięcego w celu wykluczenia początków choroby Perthesa.