• Białej Floty 2 loc. 20

    02-654, Warsaw,
    Marina II
  • Appointment registration
    by phone

    Mon - Fri 8-19
Kręcz szyi u niemowlaka

Kręcz szyi u niemowlaka – jak leczyć kręcz szyi?

Kręcz szyi w przypadku niemowlęcia do bardzo złożony problem, rzutujący nie tylko na nieprawidłowości związane z ułożeniem głowy w przestrzeni, ale mający również bardzo negatywne konsekwencje w kontekście całego rozwoju motorycznego małego dziecka. Zaburzenia w strukturze mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, bo tym dokładnie jest omawiany kręcz szyjny, w każdej postaci wymaga konsultacji u lekarza ortopedy dziecięcego i fizjoterapeuty. Zaniedbany lub niezauważony i w odpowiednim momencie niewyleczony, może doprowadzić do stosunkowo wyraźnych deformacji w obrębie kształtu główki małego dziecka, utrudnić mu symetryczny rozwój ruchów globalnych i w konsekwencji doprowadzić do rozwoju asymetrii.

  • W jaki sposób zatem odróżnić kręcz od asymetrii ułożeniowej niemowląt?
  • Czym właściwie kręcz szyjny jest?
  • Jakie są objawy kręczu szyi u dzieci i niemowląt?
  • Jak wygląda leczenie kręczu szyi?
  • Rehabilitacja przy kręczu szyi
  • Ćwiczenia korekcyjne na kręcz szyi
  • Jak dobrać poduszkę dla dzieci i niemowląt z kręczem szyi?

Po odpowiedzi na te niezwykle istotne pytania zapraszamy do lektury.

Czym jest kręcz szyjny u niemowląt – jak powstaje kręcz szyi u niemowlaka?

Kręczy szyjny w przypadku niemowlęcia oznacza bardzo charakterystyczne ułożenie główki w lekkim przywiedzeniu w stosunku do jednego z barków i delikatnym skrętem w stronę przeciwną. Dla rozwiania wątpliwości i posługując się przykładem: w przypadku asymetrycznego ułożenia głowy dziecka, spowodowanego kręczem po prawej stronie szyi, jego główka i prawy bark zbliżają się do siebie a twarz malucha obraca się w stronę lewą. Oczywiście, w przypadku wystąpienia kręczu po stronie lewej, sytuacja prezentuje się dokładnie na odwrót.

Skąd właśnie takie, a nie inne zachowanie głowy malucha w przypadku tego zaburzenia? Jest to naturalnie bezpośrednio związane z budową i funkcją mięśnia, którego dysfunkcja odpowiada za rozwój zaburzenia, które nazywamy kręczem szyjnym. Bezpośrednim sprawcą tak charakterystycznego skrętu główki dziecka jest mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy. Popularnie nazywany, skrótowo, mosem. I to właśnie tą nazwą, dla ułatwienia będziemy się posługiwać. Mos to bardzo silny mięsień, zginający odcinek szyjny kręgosłupa do boków, czyli innymi słowy rzecz ujmując, przywodzący głowę do barków. Jego bardzo charakterystyczną cechą jest natomiast to, że równolegle z przywiedzeniem głowy do barku mos skręca głowę w stronę przeciwległą i unosi ku górze. Taki ruch w praktyce pozwala nam szybko zaobserwować przelatującą nad głową piłkę albo obrócić głowę i zobaczyć, że nasz maluch akurat postanowił skoczyć w nasze objęcia prosto z szafy, na którą po kryjomu się wspiął.

Kręcz szyi to nic innego jak stan wynikający z bezpośredniego uszkodzenia struktury tkankowej mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego lub zaburzenia jego budowy w trakcie rozwoju płodowego, czy też patologicznego skrócenia – na przykład, ze względu na nieprawidłowe ułożenia dziecka in utero.
Ze względu na nieprawidłowości w swojej budowie, powstałe na przykład w wyniku uszkodzenia, mięsień mos może znacznie ograniczać mobilność głowy małego dziecka, co ma bezpośredni wpływ na to, w jaki sposób maluch będzie rozwijał swoje umiejętności ruchowe. Mięsień taki jak mos, ze względu na to, że jest tworem stosunkowo krótkim i silnym, może poprzez uszkodzenia w swojej strukturze znacznie wpłynąć na dystrybucję napięcia mięśniowego w obrębie całego ciała malucha. Co za tym idzie, kluczowym jest wczesne rozpoznanie problemu i zastosowanie odpowiednich środków zaradczych.
Bardzo charakterystyczną cechą, pozwalającą doświadczonemu specjaliście ocenić czy ma do czynienia z kręczem szyi za pomocą badania dotykowego, jest delikatnie zgrubienie na przebiegu długości mięśnia mos, związane najczęściej z uszkodzeniem jego tkanki i powstałym w związku z tym zbliznowaceniem. W przypadku, w którym istnieją zasadne podejrzenia, że asymetryczne ułożenie głowy i ciała dziecka jest związane z kręczem szyjnym, konieczne jest wykonanie badania ultrasonograficznego, które powinno zweryfikować czy na przebiegu mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego faktycznie jest widoczne uszkodzenie oraz wykluczyć ewentualne zmiany w obrębie kośćca kolumny kręgosłupa szyjnego.

Jakie są objawy kręczu szyi u niemowlaka?

Jednym z podstawowych objawów kręczu szyi niemowlęcia jest bardzo charakterystyczne dla tego zaburzenia ułożenie głowy. Dla przypomnienia – głowa malucha zgina się do jednego z barków i odwraca w stronę przeciwną – co ma związek ze specyfiką pracy mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego. Dodatkowym czynnikiem diagnostycznym może być wyczuwalne, delikatne zgrubienie na przebiegu tego mięśnia, mające najczęściej przyczynę w uszkodzeniu jego tkanki.

Samo obserwowalne, asymetryczne ułożenie głowy dziecka jest zaledwie niestety podstawą, na której podbudowywać mogą się kolejne zaburzenia. Niesymetryczne ułożenie głowy dziecka zawsze będzie niosło ze sobą konsekwencję w postaci nierównomiernego obciążenia struktur czaszki, która na wczesnych etapach życia jest tworem bardzo plastycznym. W związku z powyższym, w konsekwencji kręczu szyjnego często można zaobserwować zmiany w obrębie kształtu czaszki. Zmiany takie są oczywiście, jak i sama czaszka, bardzo elastyczne i przy odpowiedniej terapii i umożliwieniu dziecku prawidłowej kontroli głowy, szybko zanikają.

Natomiast, przetrwałe ułożenie głowy po jednej ze stron powoduje, że mózg dziecka szybciej uczy się tej strony, której najczęściej doświadcza – innymi słowy tej, która jest częściej dociążona. W przypadku kręczu szyi sprawa ta jednak nie jest aż taka oczywista, jakby się mogła wydawać. Otóż bardzo często stroną lepiej doświadczoną i szybciej rozwijającą się u dzieci z kręczem szyi nie jest ta, w którą dziecko spogląda. Ma to związek z tym, że w przypadku kręczu, główka dziecka jednocześnie skręca się i odchyla do tyłu, a zatem przenosi swój ciężar w stronę przeciwną niż ta, w którą się obraca. Co za tym idzie, dziecko może silniej obciążać głowę po stronie przeciwnej niż to w którą patrzy i związku z tym przenosić ciężar ciała na stronę, której nawet nie jest w stanie zaobserwować. Ze względu na to skomplikowanie problemu i trudność w jednoznacznej ocenie, która strona w powstałej w wyniku kręczu asymetrii, jest stroną dominującą, zawsze należy wykonać czułą i uważną obserwację malucha w kilku wariantach ułożeniowych.
Za każdym razem natomiast, należy mieć na uwadze to, że uniemożliwienie dziecku poruszania głową w pełnym spektrum jej możliwości, będzie niosło za sobą konsekwencje w postaci zaburzeń rozwoju schematu ciała i prawidłowej (czyli symetrycznej) dystrybucji napięcia mięśniowego. W związku z tym dziecko, które nie może w pełni doświadczyć ruchomości swojej głowy w przestrzeni, nie będzie potrafiło rozwinąć w sposób prawidłowy bardziej złożonych funkcji motorycznych takich jak przetaczanie się na boki, piwotowanie, wysoki podpór i inne. Najczęściej, w przypadku nie rozpoznanego i nieleczonego kręczu szyjnego, maluch uczy się wszystkich wyżej wymienionych czynności asymetrycznie – to jest tylko i wyłącznie przez tę stronę ciała, którą ze względu na kręcz, lepiej doświadcza.

Rodzaje kręczu szyi

Najczęstszą przyczyną kręczu szyi u niemowląt jest przykurcz lub uszkodzenie mięśnia szyjnego, którym jest mos. Nie jest to jednak jedyna przyczyna tego zaburzenia, z którą można spotkać się w gabinecie lekarskim i fizjoterapeutycznym. Najprościej, na potrzeby klasyfikacji tego zjawiska, jest zastosować podział na kręcz wrodzony i nabyty.

Wrodzony kręczy szyjny ma najczęściej związek z nieprawidłowym ułożeniem płodu w łonie matki i w związku z tym niemożliwością prawidłowego rozwoju zespołu mięśni obręczy barkowej i szyi, między innymi mosa. Kręcz może jednak też mieć przyczynę w nieprawidłowościach związanych z rozwojem układu kostnego, w tym przypadku, kolumny kostnej odcinka szyjnego kręgosłupa. Jednym z przykładów z grupy tego typu zaburzeń jest Zespół Klippel-Feila, do którego objawów należy między innymi zrośnięciu się kręgów odcinka szyjnego podczas rozwoju płodowego dziecka.

Znacznie częściej natomiast można zaobserwować kręcz szyjny u niemowlęcia jako nabytą konsekwencje uszkodzenia mięśni szyi. Do tego typu mikrouszkodzeń, obserwowalnych w zasadzie tylko i wyłącznie na poziomie powierzchownej tkanki mięśni, może dojść na przykład podczas akcji porodowej. Częstym przypadkiem jest zaobserwowanie kręczu szyjnego u dziecka, u którego podczas przechodzenia przez kanał rodny doszło do uszkodzenia kości obojczykowej.

Leczenie i rehabilitacja kręczu szyi u dziecka

Kręcz szyi u dzieci jest to nieprawidłowe ułożenie szyi, które może prowadzić do bólu, ograniczenia ruchomości i innych objawów.

Kręcz szyi – postawienie diagnozy, wizyta u ortopedy dziecięcego

Aby prawidłowo leczyć kręczy szyjny u dziecka konieczna jest przede wszystkim prawidłowa diagnoza. Pierwszą rzeczą, która powinna zostać zweryfikowana jest to, czy na pewno mamy do czynienia z klinicznym kręczem szyjnym czy może nieprawidłowe ułożenie główki dziecka jest wynikiem asymetrii ułożeniowej, o innym niż kręcz podłożu. Tego typu diagnoza powinna zostać wykonana przez lekarza specjalistę ortopedii dziecięcej i odpowiednio wykwalifikowanego fizjoterapeutę dziecięcego.

Kręcz szyi u dzieci – rola fizjoterapeuty dziecięcego

Jeżeli nieprawidłowe układanie się głowy dziecka ma związek z uszkodzeniem lub inna patologią w obrębie budowy mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, niezbędne jest wprowadzenie wielopoziomowej rehabilitacji. Terapia kręczu szyi powinna skupiać się na wprowadzeniu środków zaradczych na poziomie nieprawidłowo zbudowanej lub uszkodzonej tkanki, jak i na poziomie rozwoju globalnych wzorców ruchowych, które powinno prezentować dziecko.

Terapia tkankowa w kontekście leczenia kręczu szyi polega zazwyczaj na zastosowaniu odpowiednich technik masażu i stretchingu, dostosowanych do wieku dziecka, jego fizjologicznych granic ruchomości oraz tolerancji na dyskomfort. W związku z globalnym oddziaływaniem skrócenia mięśni szyi bardzo często stosowane są również techniki ukierunkowane na poprawę ruchomości łopatek oraz kończyn górnych niemowlęcia

Niezwykle istotnym jest aby dziecko, u którego zdiagnozowano kręczy szyjny, było odpowiednio prowadzone również pod względem jakości wykonywania poszczególnych wzorców ruchowych. Dzieci z kręczem szyjnym bardzo często prezentują asymetrię funkcjonalną i potrzebują dodatkowego wsparcia w obszarze nauki symetrii w podczas poruszania swoim ciałem w przestrzeni. Dzieci takie, powinny być odpowiednio prowadzone przez fizjoterapeutę dziecięcego w kierunku wyrównania dystrybucji napięcia mięśniowego, nauki aktywności ruchów rąk w linii środka ciała i wzmocnienia mięśni tułowia, w celu ułatwienia im utrzymywania pozycji symetrycznej.

Kręcz szyi u niemowlaka – poduszka

Nieodzownym elementem wspierającym proces terapeutyczny dziecka borykającego się z kręczem szyi jest także stosowanie odpowiednio dobranej poduszki korekcyjnej, która pomoże dziecku utrzymać głowę w pozycji zabezpieczającej przed pogłębieniem się przykurczy mięśniowego. W skrajnych przypadkach, w których leczenie nieinwazyjne nie przynosi pożądanych efektów stosuje się zabiegi operacyjne. Decyzję o konieczności wprowadzenia tego typu interwencji zawsze dokonuje lekarz ortopeda dziecięcy po uprzednim zastosowaniu i zweryfikowaniu efektywności metod nieoperacyjnych.

Ćwiczenia w domu na kręcz szyjny u dziecka – przykłady

Ćwiczenia, które można zastosować w domu, tak aby efektywnie wspierać proces terapii swojego dziecka zawsze powinny zostać dobrane i zweryfikowane pod względem jakości wykonania, przez fizjoterapeutę. Aktywności dla dziecka borykającego się z konsekwencjami kręczu szyjnego powinny skupiać się na poprawie ruchomości głowy i gałek ocznych, wspomaganiu rozwoju ruchów odbywających się w linii środka ciała i poprawie zakresu ruchów obręczy barkowej.

Niemożliwym jest przedstawienie jednego, konkretnego zestawu ćwiczeń dla dzieci z kręczem szyjnym, gdyż ze względu na złożoność tego zjawiska, każdy maluch będzie wymagał innej interwencji. Skomplikowana specyfika asymetrii spowodowanej kręczem szyi wymaga bardzo dokładnej analizy, którą stronę ciała i w jaki sposób doświadcza dziecko, gdyż może się to diametralnie różnić w zależności od pozycji, w której maluch przebywa.

Podsumowanie

Kręczy szyi u niemowlęcia to zaburzenie, które powstaje najczęściej w wyniku nieprawidłowości w obrębie budowy mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego. Do rzadziej spotykanych przyczyn zalicza się wrodzony kręcz szyjny spowodowany deformacjami w budowie kręgów odcinka szyjnego kręgosłupa.

Podstawą leczenia kręczu szyi jest prawidłowa diagnoza, odpowiednio skonstruowana terapia tkanek miękkich oraz rehabilitacja ruchowa. Za każdym razem, podczas planowania ćwiczeń dla niemowlęcia, niezbędnym jest dokonanie dogłębnej analizy tego, w jaki sposób kręczu szyi wpływa na zaburzenie rozwoju symetrii ruchów ciała i kontroli głowy dziecka.

W celu wykonania odpowiedniej diagnozy i dobrania niezbędnych form terapii należy skonsultować się z lekarzem specjalistą ortopedii dziecięcej oraz odpowiednio wykwalifikowanym fizjoterapeutą dziecięcym.

Podejrzewasz kręcz szyi u swojego dziecka? Zapraszamy Gustav – Children’s Clinic w Warszawie, gdzie ortopeda dziecięcy  postawi właściwą diagnozę!

Czytaj dalej:

Jak wyleczyć płaskostopie u dzieci?

Czy spowijanie noworodka i niemowlaka jest bezpieczne?

Wzdęty brzuszek u dziecka – przyczyny