Okna rozwojowe dziecka

Okna rozwojowe dziecka

Okno rozwojowe jest pojęciem używanym do określania przedziału czasowego, w którym rozwija się dana umiejętność dziecka. Na przykład okno rozwojowe dla opanowania przez malucha samodzielnego chodu to okres między 12 a 18 miesiącem życia. Oznacza to, że dziecko może postawić swoje pierwsze korki podczas celebrowania pierwszych urodzin, jak i pół roku później. Obydwa osiągnięcia będą mieściły się w tzw. normie rozwojowej.

Okna rozwojowe u dziecka pozwalają uwzględniać indywidualne tempo rozwoju każdego malucha oraz jego cechy osobnicze (takie jak choćby temperament) i nie niepokoić się, gdy niemowlę zaczyna obracać się, siadać czy raczkować nieco później niż jego rówieśnicy.

Prawidłowy rozwój dziecka

Rozwój dziecka jest procesem rozłożonym w czasie i co do zasady przebiegającym w sposób linearny, wariantowy (różnorodny pod względem podejmowanych przez dziecko aktywności) i sekwencyjny (poszczególne umiejętności pojawiają się w określonej kolejności).

Za jedną z najważniejszych cech rozwoju dziecka uznaje się jego indywidualny charakter. Większość populacji osiąga te same umiejętności w zbliżonym czasie i realizuje je w taki sam lub bardzo podobny sposób, co jednak nie oznacza identyczności w każdym z tych obszarów.

Nie przyspieszaj rozwoju i osiągnięć!

Wspomniana wyżej sekwencyjność rozwoju oznacza konieczność osiągania kolejnych umiejętności w określonej kolejności. Zanim więc dziecko nauczy się obracać czy siadać, musi opanować kontrolowanie głowy, obręczy barkowej czy tułowia. Możesz więc domniemywać, że jeśli Twój 14 miesięczny szkrab jeszcze nie chodzi – po prostu potrzebuje więcej czasu na wprawienie się w realizacji chronologicznie wcześniejszych osiągnięć.

Specjaliści są zgodni, że przyspieszanie rozwoju i osiągnięć dziecka może przynieść więcej szkody niż pożytku. Od czasu opanowania danej umiejętności zdecydowanie ważniejszy jest sposób jej realizacji. Przyspieszone osiągnięcia mogą pociągać za sobą nieprawidłowości w zakresie realizacji siadania, czworakowania czy chodzenia, a to z kolei przyczyniać się np. do rozwoju wady postawy.

Kalendarz czy okno rozwojowe?

W Internecie, w różnego rodzaju publikacjach, ale również w gabinetach pediatrycznych możesz się spotkać z kalendarzami rozwoju dziecka, w których znajdziesz informacje, że dziecko powinno np. samodzielnie siadać w wieku 8 miesięcy, czworakować w wieku 10 miesięcy czy chodzić w wieku 12 miesięcy.

Pamiętaj, że to nie są wartości graniczne! Tego typu opracowania mają pokazywać zarys typowego przebiegu rozwoju dziecka i oznaczają, że 50% badanej populacji w danym wieku posiadało już określone umiejętności. A co z pozostałymi pięćdziesięcioma procentami? To dzieci, które poszczególne kroki milowe rozwoju osiągają wcześniej lub później niż ich rówieśnicy, ale właśnie w tzw. oknie rozwojowym dla danej umiejętności.

Okna rozwojowe u dziecka w skali Denver II – duża motoryka

Jednym z najczęściej stosowanych narzędzi pozwalających na skuteczne rozpoznawanie zaburzeń w rozwoju psychoruchowym u dzieci jest test przesiewowy party na Skali Denver (The Denver Developmental Screening Test – DDST). Zrewidowany Test Denver (Denver II) umożliwia ocenę rozwoju dzieci od urodzenia do ukończenia 5 roku życia.

Wg skali Denver II okna rozwojowe dla dużej motoryki to:

• 2 – 5 miesiąc: obroty (z plecków na brzuszek, z brzuszka na plecy)
• 4 – 8 miesiąc: umiejętność utrzymania pozycji siedzącej
• 6 – 11 miesiąc: samodzielne przyjmowanie pozycji siedzącej
• 6 – 10 miesiąc: pierwsze próby przyjmowania pozycji pionowej / stania
• 10 – 14 miesiąc: umiejętność utrzymania pozycji stojącej
• 12 – 18 miesiąc: chodzenie.

Podobne przedziały czasowe dla osiągania poszczególnych umiejętności wskazuje w swoich publikacjach Światowa Organizacja Zdrowia.

Okna rozwojowe u dziecka wg. Medycyny Praktycznej

Okna rozwojowe zostały również szczegółowo opisane przez specjalistów Medycyny Praktycznej, autorów cenionego poradnika dla rodziców małych dzieci, pt. “Pierwsze 2 lata życia dziecka".

Okna rozwojowe dla dużej motoryki:

• 0 – 3 miesiące: unoszenie głowy w leżeniu na brzuszku
• 3 – 6 miesięcy: wysoki podpór
• 3 – 6 miesięcy: obroty z brzucha na plecy
• 4 – 7 miesięcy: obroty z pleców na brzuch
• 4 – 7 miesięcy: siad z podporem
• 4 – 9 miesięcy: siad bez podparcia
• 5 – 11,5 miesiąca: umiejętność stania z pomocą
• 5,5 – 13,5 miesiąca: raczkowanie / czworakowanie
• 6 – 14 miesięcy: chodzenie z pomocą
• 7 – 17 miesięcy: samodzielne stanie / stanie bez pomocy
• 8 – 18 miesięcy: samodzielny chód / chód bez pomocy
• 13 – 20 miesięcy: bieganie.

We wspomnianym wyżej poradniku dla rodziców wymieniono również okna rozwojowe dla umiejętności z zakresu małej motoryki oraz umiejętności społecznych. To między innymi:

• 1 – 3 miesiące: uśmiech społeczny (czyli ten wyczekiwany pierwszy uśmiech dziecka!)
• 3 – 6 miesięcy: sięganie w stronę przedmiotów
• 4 – 7 miesięcy: przekładanie przedmiotów z ręki do ręki
• 12 – 18 miesięcy: samodzielne jedzenie z użyciem łyżeczki
• 10 – 18 miesięcy: samodzielne picie z kubeczka.

Podsumowanie

Okno rozwojowe jest przedziałem czasowym (najczęściej kilkumiesięcznym!), w którym dziecko powinno opanować kolejne sekwencje rozwoju. Szukając informacji na ten temat skup się więc na źródłach, które wskazują okna rozwojowe u dziecka, a nie koncentrują się na konkretnych momentach / miesiącach (np. skok rozwojowy noworodek, skok rozwojowy 3 miesiące). Pamiętaj o tym, że rozwój dziecka ma charakter indywidualny, a jego przyspieszanie może negatywnie wpłynąć na układ ruchu.

Czytaj dalej:

Na czym polega rehabilitacja ruchowa dzieci?

Przyczyny wzdętego brzuszka u niemowlaka

Czy spowijanie noworodka i niemowlaka jest bezpieczne?