Pionizowanie dziecka – kiedy zaczyna się pionizacja?

Pionizacja niemowlaka jest procesem, w ramach którego kształtują się kolejne umiejętności umożliwiające uzyskanie przez dziecko wyprostowanej postawy ciała. Aby maluch mógł stanąć na nogi w funkcjonalności jego układu ruchu musi zajść szereg istotnych zmian, od zmiany funkcji rączek (z podporowej na manipulacyjną), przez osiągnięcie stabilności miednicy, po wzmocnienie kończyn dolnych i tułowia.

Zdobycie trzeciego kamienia milowego, czyli właśnie pionowej pozycji ciała, jest jednym z kluczowych elementów dalszego prawidłowego rozwoju motorycznego dziecka. Ważne, by pionizacja u niemowlaka przebiegała w sposób naturalny i niewymuszony. Zbyt wczesne pionizowanie niemowlaka i noszenie niemowlaka w pionie może zaburzyć prawidłowy rozwój motoryczny.

• • Kiedy i jak przebiega pionizowanie niemowlaka?

• • Jak krok po kroku wygląda nauka stawania i chodzenia?

• • Jakie szkody może wyrządzić zbyt wczesna pionizacja niemowlaka?

Kiedy dziecko osiąga pionową pozycję ciała?

Okno rozwojowe dla chodu jest bardzo szerokie. Fizjologiczną normą jest opanowanie stania i stawiania pierwszych kroków między 10. a 18. miesiącem życia. Musisz zdawać sobie sprawę, że przejście w zaledwie kilkanaście miesięcy od niemal zupełnie niepanującego nad swoim ciałem noworodka do stąpającego po ziemi na dwóch stópkach malucha to ogromny wyczyn!

Pionizacja dziecka jest procesem złożonym i rozłożonym w czasie. Tempo osiągania kolejnych umiejętności, które doprowadzą niemowlę do możliwości stania i chodzenia jest kwestią indywidualną. Ogromne znaczenie ma nie tylko odpowiednie przygotowanie układu ruchu dziecka, ale również jego dojrzałość emocjonalna, czynniki środowiskowe i predyspozycje genetyczne.

Etapy pionizacji dziecka

Na rozwój motoryczny, którego efektem jest pionizacja, składają się wszystkie umiejętności, które dziecko nabywa od dnia narodzin. Istotne jest więc zarówno kontrolowanie uniesionej w pozycji na brzuszku główki oraz obroty ciała, jak i pełzanie, siadanie czy w końcu czworakowanie.

Wcześniejsze etapy rozwoju motorycznego opisaliśmy dokładnie w artykule: Kiedy dziecko zaczyna raczkować? – od pełzania do raczkowania.

Samą pionizację, rozumianą jako wizualne przyjmowanie pozycji pionowej, można podzielić na kilka standardowych etapów:

1. 1. Opanowanie pozycji klęcznej.
   2. Wstawanie poprzez wybijanie się dwóch nóg.
   3. Wstawanie z wykroku poprzez wybijanie się raz z jednej, raz z drugiej nogi.
   4. Sprężynowanie w pozycji stojącej z podparciem.
   5. Chodzenie bokiem z podparciem.
   6. Zmiany pozycji z ograniczeniem podparcia lub bez podparcia.
   7. Pierwsze kroki i doskonalenie chodu.

A jak to wygląda w praktyce?

Nauka stawania i chodu – krok po kroku

Najczęściej pierwszą oczywistą dla otoczenia pozycją, którą maluch przyjmuje w ramach przygotowania do stania i chodzenia jest tzw. pozycja niedźwiadka. Znajdując się na czworakach dziecko prostuje nóżki i unosi pupę, a co za tym idzie – ciężar jego ciała opiera się wyłącznie na dłoniach i stopach. Zabawne ruchy w przód i w tył to balansowanie miednicą, dzięki któremu maluch uczy się kontrolowania środka ciężkości. Niektóre dzieci potrafią się w tej pozycji sprawie przemieszczać, co stanowi doskonały trening dla stóp.

Około 8 – 9 miesiąca życia dziecko może podejmować pierwsze próby przyjmowania pozycji klęcznej. Najczęściej robi to przy meblach, na których może wygodnie się wesprzeć, np. przy krześle, fotelu czy kanapie. To pozycja, w której maluch doskonali kontrolę miednicy i testuje nową dla siebie pozycję z wyprostem w stawach biodrowych.

Pierwsze próby wstawania mogą odbywać się z pozycji czworacznej lub klęcznej. Dziecko wstaje prostując równocześnie obie nóżki i podpierając się mebla, mamy lub taty. Ważne, aby nie podciągać dziecka do pozycji pionowej – to ono powinno być inicjatorem aktywności! Wstawanie z klęku z tzw. wykroku (jedna nóżka jest wystawiana do przodu i opiera się na stopie, druga opiera się na podłożu na kolanie) pojawia się wówczas, gdy maluch już wystarczająco dobrze kontroluje miednicę i umie przenosić ciężar ciała w pozycji klęcznej.

Noszenie niemowlaka w pionie a pionizacja

Jak już wspomniano we wstępie – pionizacja u niemowlaka powinna przebiegać w maksymalnie naturalny sposób. Przedział czasowy, w którym dzieci osiągają umiejętność stawania i chodzenia to aż 8 miesięcy fizjologicznej normy!

Tym, na co należy zwrócić uwagę podczas sprawowania opieki nad dzieckiem jest noszenie noworodka w pionie. Jakie mogą być skutki noszenia noworodka w pionie? Zbyt wczesne pionizowanie niemowlaka może skutkować niewystarczającym przygotowaniem narządu ruchu oraz przeciążeniem kręgosłupa, stawów i więzadeł maluszka, co z kolei powoduje podwyższone ryzyko pojawienia się w przyszłości wad postawy i nieprawidłowych technik realizacji kolejnych umiejętności motorycznych.

Od kiedy można nosić niemowlaka w pionie? Maluch może być noszony w pionie bez podparcia od momentu opanowania samodzielnego siadu. Dziecko należy nosić z odpowiednio ułożonymi nóżkami.

Podsumowanie

Pionizowanie dziecka to złożony proces, którego efektem jest umiejętność samodzielnego przyjmowania pozycji stojącej przez dziecko oraz kontrolowania w tej pozycji ciała w sposób umożliwiający chodzenie. Pionizacja dziecka przebiega etapami, od pozycji niedźwiadka i pozycji klęcznej, przez wstawanie z podparciem i stanie, po chodzenie bokiem i pierwsze kroki do przodu. Ważne, aby kolejne etapy pionizacji były naturalne i niewymuszone przez dorosłego. Przedwczesna pionizacja dziecka może prowadzić do zaburzeń w rozwoju motoryki i wad postawy.