USG płuc, czyli badanie ultrasonograficzne płuc, jest nieinwazyjną, szybką, a zarazem niezwykle skuteczną i bezbolesną metodą diagnostyczną. Działa dzięki zjawisku rozchodzenia się, rozpraszania i odbijania fal dźwiękowych od struktury narządów. Jest wykorzystywane zarówno w wysokospecjalistycznych szpitalach jak i w placówkach medycznych dysponujących odpowiednim sprzętem, zazwyczaj przez lekarzy radiologów. Jest to coraz częściej wykonywane badanie ze względu na bezbłędne wykrywanie stanów chorobowych, nieprawidłowej budowy narządu, oraz pozwala na ocenę stanu organu z dokładnością nawet do 0,1 mm.

Zastosowanie USG płuc w diagnostyce medycznej

Diagnostyka chorób płuc za pomocą USG

Badanie ultrasonograficzne płuc jest stosowane w diagnostyce takich schorzeń jak:

• Stany zapalne płuc
• Odma opłucnowa
• Zatorowość płucna
• Stłuczenie płuca
• Obrzęk płuc
• Krwawienie do jamy opłucnej
• COVID-19
• Ropniak opłucnej
• Zmiany nowotworowe
• Włóknienia płuc

Przypadki, w których USG płuc jest niezastąpione

Ze względu na szybkość i łatwy dostęp do badań USG, są one niezastąpione w nagłych przypadkach oraz stanach zagrożenia życia. Wskazane jest wykonanie także przy podejrzeniu wymienionych chorób oraz przy ostrej niewydolności oddechowej, po urazach w obrębie klatki piersiowej, przy obecności takich objawów, jak długo utrzymujący się kaszel, duszności, ból w klatce piersiowej lub gorączka o niewyjaśnionym pochodzeniu.

Badanie ultrasonograficzne płuc stosuje się coraz popularniej w przypadkach podejrzenia zapalenia płuc. Jest ono w stanie nie tylko je wykryć, ale również sugerować rodzaj zapalenia: bakteryjne, wirusowe, a także grzybicze.

Alternatywne metody obrazowania płuc

W medycynie stosuje się, oprócz USG, inne metody obrazowania płuc. Jedną z nich jest tomografia komputerowa, czyli obecnie najdokładniejsza metoda obrazowania płuc. Pozwala wykryć zmiany nowotworowe nawet we wczesnym stadium choroby, dlatego wykonanie jej zaleca się nałogowym palaczom. Badanie rentgenowskie, choć nie jest w stanie pokazać tak dokładnego obrazu jak tomografia komputerowa, jest jednym z najczęściej wykonywanych badań klatki piersiowej. Badanie jest tanie, szybkie, bezbolesne i pozwala wykryć wiele chorób układu oddechowego. Kolejną metodą jest badanie izotopowe, inaczej scyntygrafia wentylacyjna. Wykorzystuje ona promieniowanie pochodzące od pierwiastków radioaktywnych i, odmiennie od wcześniej wymienionych badań, pacjent nie jest nim naświetlany, lecz substancje promieniotwórcze są mu podawane doustnie, dożylnie lub w inhalacji.

USG płuc u dzieci – specyfika badania

Rola USG płuc w diagnostyce pediatrycznej

Badania ultrasonograficzne są przede wszystkim przydatne w diagnostyce pediatrycznej, ponieważ ograniczają możliwość narażenia na promieniowanie jonizujące. U dzieci jest ono szczególne szkodliwe, ze względu na wiele intensywnie dzielących się komórek, gdzie DNA jest najbardziej podatne na niskie dawki promieniowania. Najczęściej badanie USG płuc u dzieci wykonuje się przy podejrzeniu zapalenia płuc, a także przy niedającym się wyleczyć przeziębieniu lub kaszlu nietypowego pochodzenia.

Jak przygotować dziecko do badania?

Badanie USG płuc nie wymaga odpowiedniego przygotowania. Warto pamiętać o odpowiednim ubraniu, np. koszulce na guziki, w celu łatwego dostępu do klatki piersiowej. Nie należy również zapominać o komforcie psychicznym dziecka. Choć jest to bezbolesne i stosunkowo szybkie badanie- trwa około 10 minut, może być dla małego pacjenta stresujące.

Co warto wiedzieć przed badaniem USG płuc u dziecka

Przed badaniem USG u dziecka, warto wiedzieć, że nie wpływa ono w żadnym stopniu negatywnie na zdrowie. Podczas badania lekarz nakłada na klatkę piersiową pacjenta bezbarwny żel, który ułatwia przewodzenie fal dźwiękowych, i za pomocą głowicy dokładnie bada dany obszar, przesuwając ją wzdłuż przestrzeni międzyżebrowych. Proces ten nie sprawia bólu, lecz może być nieprzyjemny lub stresujący dla dziecka, dlatego warto z nim o tym porozmawiać i zapewnić komfort.

Przebieg badania USG płuc

Jak wygląda badanie ultrasonograficzne płuc?

Badanie wykonywane jest przez radiologa za pomocą ultrasonografu. Może się ono odbywać na siedząco, leżąco lub stojąco. Lekarz nakłada żel ułatwiający przewodzenie fal ultradźwiękowych do tkanek na klatkę piersiową i przykłada do klatki piersiowej pacjenta. Następnie przesuwa ją wzdłuż przestrzeni międzyżebrowych, symetrycznie po obu stronach, a na ekranie ultrasonografu w czasie rzeczywistym pokazuje się obraz płuc, na którego podstawie lekarz może postawić diagnozę. Wykonanie badania może być utrudnione przez otwarte rany lub blizny u pacjenta, a także niemożliwe jest zbadanie obszarów znajdujących się bezpośrednio pod kośćmi, np. pod mostkiem.

Bezpieczeństwo i komfort pacjenta podczas USG płuc

USG odbywa się bezpośrednio na ciele pacjenta, dlatego warto ubrać się w coś, co pozwoli na wygodne odsłonięcie klatki piersiowej. Badanie nie wpływa w żaden sposób negatywnie na organizm człowieka, ponieważ wykorzystywane fale ultradźwiękowe nie są szkodliwe. Z tego względu można je wykonywać często, w celu skutecznego monitorowania stanu pacjenta.

Wyniki badania- co mogą powiedzieć?

Podczas badania lekarz może wykryć zmiany w obrębie ściany klatki piersiowej, jamy opłucnej, w miąższu płuc oraz ocenić ruchomość przepony. Obraz USG podlega subiektywnej interpretacji lekarza przeprowadzającego badanie, dlatego wynik zależy od jego doświadczenia i umiejętności. Badanie USG nie zawsze jest wystarczające- chcąc zbadać obszary pod kośćmi lub głębiej położone, należy wykonać badanie rentgenowskie. Nie wykryje ono również zapalenia oskrzeli. Jest jednak niezawodne w diagnozowaniu zapalenia płuc, a nawet określania typu zapalenia. Pozwala rozróżniać choroby bakteryjne, wirusowe, a nawet grzybicze płuc. Istnieją jednak tzw. artefakty, czyli nierzeczywiste, fałszywe obrazy, odczytywane podczas wykonywania badania. Wynikają one z zasad rozchodzenia się fal ultradźwiękowych i mogą przybierać rozmaite formy. Na przykład, wiązki fal wysyłanych przez głowicę mogą odbijać się od struktur wielokrotnie (w idealnym przypadku powinny odbijać się raz, aby dać wymierny wynik), co powoduje zakłócenia w odczycie obrazu. Fale mogą również rozchodzić się na boki od badanego w danej chwili obszaru, odbijać się od pobliskich struktur i nakładać na prawidłowy obraz, pokazując nieistniejące w tym obszarze obiekty. Zakłócenia da się złagodzić dzięki odpowiednim ustawieniom ultrasonografu, a doświadczony lekarz nie powinien mieć problemu z rozpoznawaniem artefaktów.

Znaczenie USG płuc w profilaktyce i leczeniu

Profilaktyczne zastosowania USG płuc

USG płuc jest głównie stosowane we wczesnej diagnostyce zapalenia płuc. Może być również pomocne w wykrywaniu zmian nowotworowych. Ze względu na brak szkodliwych efektów na organizmie pacjenta, można je wykonywać często w celu wczesnego wykrycia nieprawidłowości w obrębie płuc i przepony.

Jak USG płuc wspiera leczenie chorób układu oddechowego?

Badanie USG jest często używane w połączeniu oraz jako uzupełnienie z innymi metodami obrazowania płuc, na przykład badaniem rentgenowskim. Jest ono dokładniejsze niż RTG, lecz nie jest w stanie zbadać niektórych obszarów, które badanie rentgenowskie pokazuje, dlatego w połączeniu pozwalają wystawić dokładną diagnozę. Samo w sobie pozwala stale monitorować stan pacjenta, ponieważ nie wytwarza szkodliwego promieniowania. Wyniki badania są widoczne od razu, a więc jest ono niezastąpione w nagłych przypadkach lub w celu szybkiego, rutynowego sprawdzenia stanu zdrowia chorego.

Przyszłość ultrasonografii płuc w medycynie

USG jest w stanie zastąpić klasyczny stetoskop, jednocześnie dając szersze spojrzenie na stan płuc. Przy odpowiednim doświadczeniu i wiedzy lekarza, szybkie, 5 minutowe badanie USG pozwala na wystawienie ostatecznej diagnozy, ograniczając koszty i czas spędzony na kolejnych badaniach. Są jednak pewne kwestie, które nie pozwalają na spełnienie tego scenariusza. Nie wszystkie zmiany chorobowe są widoczne na obrazie USG. Nie jest ono w stanie wykryć na przykład zapalenia oskrzeli, które badanie stetoskopem jest już w stanie stwierdzić. Nie zawsze zmiana widoczna na obrazie USG oznacza konkretny stan chorobowy- do ostatecznej diagnozy potrzebnych jest więcej badań i ogólna ocena kliniczna. Ultrasonografia jest narzędziem innowacyjnym i pozwalającym na efektywniejszą pracę, lecz nie na tyle wszechstronnym, aby zupełnie odmienić dotychczasowe procedury.

Podsumowanie

Kluczowe zalety USG płuc

Badanie ultrasonograficzne jest bez wątpienia niezastąpioną, przyszłościową metodą diagnostyczną. Do kluczowych zalet należą:

• Krótki czas badania: od 5 do 15 minut
• Nie wytwarza promieniowania jonizującego: nie ma negatywnego wpływu na organizm pacjenta
• Duża dokładność, zbliżona do tomografii komputerowej
• Pozwala na ocenę organu w czasie rzeczywistym
• Łatwa dostępność
• Ważna rola w diagnostyce pediatrycznej: brak promieniowania jonizującego, szczególnie szkodliwego u dzieci
• Brak potrzeby przygotowania ze strony pacjenta
• Możliwość stałego kontrolowania stanu pacjenta

Rekomendacje dla pacjentów i opiekunów dzieci

Nie ma żadnych przeciwwskazań do badania USG płuc, dlatego warto jest je wykonać w obecności niepokojących objawów, przy urazie klatki piersiowej lub podejrzeniu choroby. Wykonując profilaktycznie badanie można wykryć zmiany nowotworowe lub nieprawidłowości w funkcjonowaniu narządu.